Sikhisme

Inleiding

Guru Nanak (1469-1539), de stichter van het sikhisme, was een revolutionaire spirituele figuur wiens leven en leringen een blijvende impact hebben gehad op de religieuze en culturele geschiedenis van India. Hoewel hij wordt vereerd als een sikh-goeroe, suggereert bewijs uit vroege bronnen dat Guru Nanak in feite nauw verbonden was met de islam en mogelijk zelfs een praktiserende moslim was. Deze opvatting werd ook naar voren gebracht door Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (1835-1908), de stichter van de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap, die beweerde de beloofde messias en mahdi te zijn wiens komst was voorspeld door Guru Nanak en andere religieuze tradities.

Teken 1: Tijdperk van de komst van de Beloofde Hervormer

Volgens talrijke sikh-geschriften en mondelinge overleveringen sprak Guru Nanak zelf over de komst van een buitengewone spirituele figuur die zou verschijnen om de mensheid te leiden naar een nieuw tijdperk van vrede, rechtvaardigheid en geestelijke vervulling. Een van de meest opmerkelijke van deze profetieën is te vinden in de Janam Sakhi van Bhai Bala, een vroege hagiografische tekst die het leven en de leringen van Guru Nanak beschrijft.

In dit werk lezen we de volgende opmerkelijke uitspraak, toegeschreven aan de grote leraar:

“De regering van het Mogolrijk zal voortduren van 1578 tot 1897 volgens het ‘Vikram-tijdperk’, dan zal er een Hervormer komen.” (Janam Sakhi van Bhai Bala, p. 272)

Deze profetie is om verschillende redenen opmerkelijk. Ten eerste verschaft het een specifiek tijdsbestek voor de verschijning van de voorspelde hervormer, gekoppeld aan de duur van de Mogol-heerschappij in India. Door een dergelijke duidelijke historische marker te geven, onderscheidt de uitspraak zich van vagere eschatologische voorspellingen en nodigt ze uit tot empirische verificatie.

Ten tweede is de gegeven tijdspanne, die loopt van 1578 tot 1897 in de Vikram Samvat-kalender (overeenkomend met 1521-1840 CE), opmerkelijk nauwkeurig in het voorspellen van de feitelijke periode van het Mogolrijk, dat conventioneel wordt geacht te hebben geduurd van 1526 tot 1857 CE. Dit versterkt de geloofwaardigheid van de profetie.

Maar misschien wel het meest opvallende aan deze passage is de verbluffende correlatie met het leven en de tijd van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (1835-1908), de stichter van de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap. Mirza Ghulam Ahmad (as), die claimde de Beloofde Messias en Mahdi te zijn wiens komst was voorspeld in islamitische en andere geschriften, begon zijn missie in het Indiase dorp Qadian in 1889 – precies binnen het tijdsbestek dat meer dan drie eeuwen eerder door Guru Nanak was aangegeven.

Gedurende de volgende twee decennia verzamelde Mirza Ghulam Ahmad (as) een groeiende aanhang van toegewijde volgelingen, verspreidde een boodschap van spirituele hervorming en interreligieuze harmonie, en legde de basis voor wat zou uitgroeien tot een dynamische wereldwijde religieuze beweging. Bij zijn dood in 1908 was de Ahmadiyya Gemeenschap stevig gevestigd en klaar om zijn nalatenschap van vrede en verzoening verder te dragen.

Teken 2: Kenmerken van de Beloofde Hervormer

In de spirituele tradities van de wereld wordt de komst van een goddelijk gezonden hervormer of verlosser vaak geassocieerd met een tijd van grote religieuze en morele crisis. Volgens deze visie markeert de verschijning van een dergelijke heilige figuur een keerpunt in de menselijke geschiedenis, waarbij de mensheid wordt teruggeroepen naar het pad van rechtschapenheid en geleid naar een nieuw tijdperk van geestelijke vervulling.

Voor de sikhs, wier geloof werd gesticht door de revolutionaire leraar en mysticus Guru Nanak (1469-1539), wordt deze verwachting van een toekomstige afgezant van het Goddelijke krachtig tot uitdrukking gebracht in een opmerkelijke profetie die wordt toegeschreven aan Guru Nanak zelf. 

“Er zal een tijd komen in het latere tijdperk waarin mensen zullen ophouden te handelen volgens hun geschriften en geen vasten of gebeden meer zullen onderhouden, Jogies, Sanyansies, Barhamcharves en Brahmanen zouden als goeroes worden bestempeld. Dan zal een perfecte leraar (komen en) ze allemaal verpletteren. Dat is het besluit van de hemel, dat zeker zal gebeuren.” (Janam Sakhi, p. 527)

Deze passage schetst een levendig beeld van een wereld die is vervallen tot religieuze onverschilligheid en spirituele verwarring. Het suggereert een tijd waarin de aanhangers van de grote geloofstradities – hier vertegenwoordigd door verschillende categorieën van hindoeïstische asceten en geestelijken – de essentie van hun eigen leringen zullen zijn vergeten en in plaats daarvan uiterlijke vormen en gepersonaliseerde autoriteit zullen volgen.

Tegen deze achtergrond van wijdverbreid verval en afvalligheid voorspelt Guru Nanak de komst van een “perfecte leraar” wiens missie het zal zijn om de mensheid terug te brengen naar het pad van ware spiritualiteit. Deze hervormer, zo stelt hij, zal de valse aanspraken en praktijken van de zelfbenoemde religieuze leiders “verpletteren” en de gelovigen leiden naar een hernieuwde toewijding aan de tijdloze waarden van geloof, discipline en rechtschapenheid.

Voor volgelingen van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as), roept de profetie van Guru Nanak een nog directere en diepere betekenis op. Zij zien in de toestand van de wereld voorafgaand aan de komst van Mirza Ghulam Ahmad (as) een treffende weerspiegeling van de crisis van geloof en praktijk die Guru Nanak eeuwen eerder had voorspeld.

Inderdaad, de late 19e eeuw was een tijd van grote religieuze en morele onrust, gekenmerkt door de verspreiding van seculier materialisme, de opkomst van militante ideologieën en wijdverbreid sektarisch conflict. In veel delen van de wereld leken de grote geloofstradities – waaronder de islam – te zijn afgedwaald van hun oorspronkelijke leringen en te zijn verstrikt in bijgeloof, bijgeloof en een blinde navolging van religieus gezag.

Het was in deze context van spirituele duisternis en verwarring dat Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as) naar voren trad, met de claim dat hij de Beloofde Messias en Mahdi was wiens komst was voorspeld in islamitische en andere religieuze geschriften. Als een hervormer die rechtstreeks door God was gezonden, verklaarde hij dat zijn missie was om de islam te zuiveren van eeuwenlange verdraaiingen en verkeerde interpretaties en de mensheid terug te brengen naar de essentie van de goddelijke boodschap.

Teken 3: Kwaliteiten en Herkomst van de Beloofde Hervormer

“Guru Nanak verkondigde ook dat hij een moslim, rechtschapen en waarachtig zou zijn, en dat hij uit de buurt van Batala in het district Gurdaspur zou komen en dat hij uit de Mogol-stam zou komen.” (Janam Sakhi, p. 234, 251, 452)

Deze passage is om verschillende redenen opmerkelijk. Ten eerste identificeert het ondubbelzinnig de voorspelde hervormer als een moslim, wat suggereert dat zijn spirituele missie nauw verbonden zal zijn met de leringen en praktijken van de islam. Dit is een opmerkelijke erkenning van de waarheid en waarde van de islamitische traditie door een van de grootste figuren uit de sikh-geschiedenis.

Ten tweede benadrukt de profetie de morele kwaliteiten van oprechtheid en integriteit als bepalende kenmerken van de beloofde figuur. Door hem te beschrijven als “rechtschapen en waarachtig”, wijst Guru Nanak op het primaire belang van ethisch karakter en spirituele authenticiteit als de ware maatstaf van religieus gezag en leiderschap.

Misschien wel het meest verbazingwekkend aan deze profetie is echter de zeer specifieke geografische en etnische oorsprong die wordt toegeschreven aan de toekomstige hervormer. Guru Nanak voorspelt niet alleen dat hij uit de buurt van Batala in het district Gurdaspur zal komen, maar ook dat hij zal afstammen van de Mogol-stam – een verwijzing naar de Centraal-Aziatische heersers die grote delen van India eeuwenlang regeerden.

Voor volgelingen van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as), wekt deze profetie een gevoel van diepe verwondering en ontzag. Ze zien in het leven en de persoon van hun geestelijk leider een verbazingwekkende vervulling van Guru Nanak’s visionaire woorden.

Mirza Ghulam Ahmad (as) was inderdaad een vrome en toegewijde moslim, geboren in het kleine stadje Qadian, gelegen in de schaduw van Batala in het district Gurdaspur. Zijn afkomst uit de Mogoladel was welbekend en een bron van grote trots voor zijn familie en volgelingen. 

Maar nog belangrijker dan deze uiterlijke overeenkomsten was de diepte van Mirza Ghulam Ahmad’s (as) spirituele realisatie en de kracht van zijn morele voorbeeld. Gedurende zijn hele leven stond hij bekend om zijn absolute integriteit, medeleven en toewijding aan de dienst van God en de mensheid. Zelfs zijn felste critici konden zijn rechtschapenheid en oprechtheid niet ontkennen.

Teken 4: Eclipsen

De overeenkomsten tussen de profetieën van Guru Nanak en die van Christus in het Nieuwe Testament zijn opmerkelijk. Beide tradities wijzen op dezelfde algemene locatie voor de verschijning van een grote spirituele figuur in het oosten en benadrukken dat hij een persoon van buitengewone wijsheid zal zijn. Bovendien bevat de sikh-geschriften een intrigerende verwijzing naar een astronomisch teken dat ook voorkomt in de Heilige Koran, de Ahadith en de Bijbel – namelijk het optreden van zowel een maans- als een zonsverduistering. In de Sri Guru Granth Sahib, de belangrijkste heilige schrift van het sikhisme, vinden we de volgende profetie toegeschreven aan Guru Nanak:

“Wanneer Maharaj zal komen als Nahkalank, zullen de zon en de maan zijn helpers zijn.” (Sri Guru Granth Sahib)

Deze passage suggereert dat de komst van een spirituele hervormer vergezeld zal gaan van het teken van zons- en maansverduisteringen. Opmerkelijk genoeg vonden precies dergelijke eclipsen plaats tijdens het leven van Mirza Ghulam Ahmad (as).

In 1894 en 1895 waren er zons- en maansverduisteringen zichtbaar in zowel het oostelijke als het westelijke halfrond tijdens de heilige islamitische maand Ramadan. Voor Ahmadi Moslims waren deze zeldzame astronomische gebeurtenissen een duidelijk teken van de goddelijke status van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as) en de waarheid van zijn missie.

Teken 5: Een visioen van wereldwijde eenheid en vrede

In de geschriften van het sikhisme vinden we een visioen van een toekomstige tijd waarin de hele mensheid verenigd zal zijn onder de liefdevolle heerschappij van het Goddelijke. Deze hoopvolle profetie, toegeschreven aan Guru Arjan Dev Ji, de vijfde sikh-goeroe, schildert een levendig beeld van een wereld getransformeerd door verlichting en universele harmonie:

“Nu is de verordening van de genadige Heer afgekondigd. Niemand zal nog pijn of verwonding veroorzaken; de hele mensheid zal in vrede samenleven onder een schild van bestuurlijke welwillendheid.” (Sri Raga M.5, p.74)

Voor volgelingen van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as), weerklinkt deze passage met bijzondere betekenis. Zij zien in het leven en de missie van hun geestelijk leider de kiem van precies zo’n wereldwijde revolutie van vrede en eenheid als door Guru Arjan werd voorzien.

Mirza Ghulam Ahmad (as), die claimde de Beloofde Messias en Mahdi te zijn wiens komst was voorspeld in zowel islamitische als andere religieuze tradities, wijdde zijn leven aan het bevorderen van interreligieuze harmonie, mensenrechten en geweldloze conflictoplossing. Hij onderwees dat alle grote geloofsovertuigingen in wezen uitingen zijn van dezelfde goddelijke waarheid en spoorde zijn volgelingen aan om bruggen van begrip en samenwerking te slaan met aanhangers van andere paden.

De Ahmadiyya-beweging die hij stichtte, is uitgegroeid tot een dynamische en snel groeiende wereldwijde gemeenschap met miljoenen aanhangers in meer dan 200 landen. Ondanks het feit dat ze vaak geconfronteerd worden met vervolging en discriminatie, staan Ahmadi Moslims bekend om hun inzet voor vrede, dienstbaarheid en het opbouwen van rechtvaardige en medelevende samenlevingen.

Centraal in deze visie staat het ideaal van ‘liefde voor iedereen, haat voor niemand’, een kernprincipe van Mirza Ghulam Ahmad’s (as) leer. Door dit ethische kompas te volgen en te streven naar persoonlijke morele hervorming, geloven Ahmadi’s dat individuen en samenlevingen geleidelijk kunnen worden getransformeerd, waarbij oude vetes worden vervangen door een geest van wederzijds respect en samenwerking.

Guru Nanak’s verbinding met de islam

Naast het voorspellen van de komst van een moslim-hervormer, suggereert een overvloed aan historisch bewijs dat Guru Nanak zelf nauw verbonden was met de islam en hoogstwaarschijnlijk een praktiserende moslim was. Hier zijn enkele belangrijke feiten die dit standpunt ondersteunen:

– Guru Nanak’s vader en grootvader hadden trouw gezworen aan een moslim heilige, waaruit blijkt dat hij werd geboren in een familie met sterke islamitische banden (Sut Bachan, p. 186).

– Hij vond grote inspiratie in de Heilige Koran en had verzen ervan op zijn gewaad geschreven, terwijl hij andere geschriften zoals de Veda’s verwierp (Nuskha Akhbar Dyanandian, p. 197).

– Moslims van zijn tijd beschouwden Guru Nanak als een van hen en noemden hem een heilige en “Nanak Shah Malang” (Janam Sakhi Bala, p. 132, 208).

– Guru Nanak gebruikte de islamitische begroeting “Assalamu Alaikum”, vastte, verrichtte de vijf dagelijkse gebeden en ondernam zelfs de hadj (pelgrimstocht) naar Mekka meerdere keren (Janam Sakhi Bala, p. 137, 143, 476; Granth Sahib, p. 22).

– Hij drukte zijn geloof uit in fundamentele islamitische leringen zoals de eenheid van God, het profeetschap van Mohammed (sa), en het Laatste Oordeel (Jivan Charitar Guru Nanak Dev, p. 305, 307).

– Guru Nanak spoorde zijn volgelingen aan om zegeningen te sturen aan de Heilige Profeet Mohammed (sa) (Granth Sahib Sri Rag Muhala 1).

– Hij erkende de Heilige Koran als leiding voor de wereld, gezonden door God voor elke tijd (Granth Sahib Raam Ghuli Mahalah 1, p. 836).

– Guru Nanak’s tweede huwelijk was met de dochter van een moslim genaamd Hayat Khan (Sikhande Raj Di Vathya, p. 10 door Pundit Sardinha Ram).

– Oude afbeeldingen van Guru Nanak, gemaakt door zowel moslim als niet-moslim kunstenaars, tonen hem consequent als een moslim wijze (Sach di Khoj 59, 128; Tawarikh Guru Khalsa, p.445).

– Guru Nanak bezat een kopie van de Heilige Koran die hij meenam op zijn reizen, waaronder naar Mekka en Medina (Khalsa Samachar Amritsar, 8 oktober 1931), maar er is geen bewijs dat hij de Guru Granth Sahib in zijn bezit had (Prachin Bateran 21).

Deze en vele andere bewijzen wijzen sterk op de conclusie dat Guru Nanak in werkelijkheid een vrome moslim was wiens leringen geworteld waren in de geest van de islam. Zoals Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as) opmerkte:

“Onze mening over Baba Nanak is dat hij zeker een ware moslim was. Hij was zeker niet onder de indruk van de Veda’s. Na hebben gelooft in de Kalima Tayyaba had hij een spirituele verandering ondergaan in zijn leven die hij niet kon krijgen zonder de Heilige Profeet (sa).” (Sat Bachan, p. 31)

Deze visie wordt ondersteund door uitspraken van vooraanstaande sikh-geleerden zoals Sardar Santar Gobind Singh Ji, die schreef: “Als moslims Baba Nanak als een moslim beschouwen, zou niemand van ons zich moeten ergeren omdat dit een eer is voor onze Guru Nanak, en bijdraagt tot zijn voldoening en bewondering. Guru Nanak is eerst van de moslims en daarna van ons.” (Haqiqai Sacho Sach 72)

Ook de Britse missionaris Thomas Patrick Hughes, die uitgebreid over de sikh-traditie schreef, concludeerde na zorgvuldige studie dat “de religie van Nanak eigenlijk bedoeld was als een compromis tussen het hindoeïsme en het mohammedanisme, als het al niet onderdeel is van een mohammedaanse sekte,” en dat “de woorden die aan Nanak worden toegeschreven een volledige belijdenis van de islam bevatten.”

Deze overvloed aan bewijsmateriaal, afkomstig uit zowel sikh- als niet-sikh-bronnen, biedt een overtuigend argument dat Guru Nanak geen nieuwe religie stichtte, maar eerder de zuivere islam onderwees en in praktijk bracht. Zijn leven en leringen weerspiegelen een diepe verbondenheid met de boodschap van de Heilige Profeet Mohammed (sa) en de spirituele waarheden van de Heilige Koran.

Chola Baba Nanak: een heilig relikwie met een verrassende onthulling

Baba Nanak, de geliefde stichter van het sikhisme, bezat een bijzonder kledingstuk dat bekendstaat als de “Chola Baba Nanak”. Deze chola, een lange mantel met korte mouwen gemaakt van bruine katoenen stof, wordt door de sikhs eerbiedig de ‘Chola Sahib’ genoemd en met grote zorg bewaard in een speciaal gebouwd heiligdom in Dera Nanak, Punjab.

Volgens de overlevering ging de heilige chola na de dood van Guru Nanak over op zijn eerste opvolger, Goeroe Angad. Bij zijn wijding tot goeroe droeg Angad de chola om zijn hoofd en zijn hele leven lang bewaarde hij het kledingstuk met het grootste respect en eerbied.

Eeuwenlang bleven de woorden die op de chola geschreven stonden een mysterie. De traditie beschrijft dat ze door de hand van God zelf zijn aangebracht, en er werd algemeen aangenomen dat er verzen uit de heilige geschriften van alle religies op stonden. Het was pas in 1895 dat dit mysterie eindelijk werd ontrafeld, dankzij de inspanningen van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (1835-1908), de stichter van de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap.

Op 30 september van dat jaar ondernamen een aantal van zijn metgezellen een opmerkelijke reis naar Dera Nanak. Hun doel was om de chola met eigen ogen te aanschouwen en, indien mogelijk, de werkelijke woorden te ontdekken die erop geschreven stonden.

Met speciale toestemming van de bewakers van de chola werden de meer dan driehonderd bedekkingen, meestal gemaakt van fijne stof of zijde, één voor één verwijderd. Het was een tijdrovend proces dat meer dan een uur in beslag nam, maar uiteindelijk werden de lang verborgen woorden onthuld die al meer dan drie eeuwen aan het oog onttrokken waren geweest.

Tot ieders verbazing bleek er geen enkel vers van de Veda’s of enig ander religieus boek op de chola te staan, behalve verzen uit de Heilige Koran. Van boven tot beneden was de mantel beschreven met passages uit de islamitische schrift, vooral verzen die betrekking hadden op de Eenheid van God en Zijn Goddelijke Attributen.

Bovendien waren de woorden van de islamitische geloofsbelijdenis duidelijk zichtbaar op de chola: “Er is geen God behalve Allah, en Mohammed is Zijn boodschapper.” Ook het vers “Voorzeker, de ware religie bij Allah is de Islam” stond prominent op het kledingstuk geschreven.

Deze onthulling was zowel verrassend als significant. Voor Ahmadi Moslims bevestigde het bewijs van de Heilige Koran op de chola van Guru Nanak de diepe verbondenheid tussen de sikh-stichter en de islam. Het suggereert dat Nanak, ondanks zijn unieke leer en volgelingen, zichzelf beschouwde als een volgeling van de profeet Mohammed (sa) en een aanhanger van de islamitische boodschap van absolute monotheïsme en onderwerping aan de Ene Ware God.

Conclusie

De talrijke profetieën en bewijzen uit sikh-bronnen die in dit artikel zijn onderzocht, bieden een krachtig en overtuigend argument voor de goddelijke status en waarachtigheid van Hazrat Mirza Ghulam Ahmad (as) als de Beloofde Hervormer en Messias.

Ten eerste tonen de specifieke voorspellingen van Guru Nanak over de komst van een toekomstige afgezant, opgetekend in werken als de Janam Sakhi, een opmerkelijke overeenkomst met het leven en de missie van Mirza Ghulam Ahmad (as). Details zoals de tijdsperiode van zijn verschijning, zijn islamitische identiteit en Mogol-afkomst, en zijn herkomst uit de regio Batala en Gurdaspur, komen allemaal nauwkeurig overeen met de omstandigheden van Mirza Ghulam Ahmad’s (as) leven, wat wijst op Guru Nanak’s profetische voorkennis van zijn komst.

Ten tweede suggereert het overvloedige historische bewijs van Guru Nanak’s diepe banden met de islam, waaronder zijn eerbied voor de Heilige Koran, zijn naleving van islamitische praktijken zoals gebed en vasten, en zijn pelgrimstochten naar Mekka, sterk dat hij zelf een toegewijde moslim was. Deze visie, die wordt ondersteund door zowel sikh- als niet-sikh-geleerden, werpt nieuw licht op de aard van Guru Nanak’s spirituele missie en zijn plaats binnen de bredere islamitische traditie.

Als zodanig bieden Guru Nanak’s islamitische identiteit en zijn profetieën van een toekomstige moslim-hervormer een krachtige ondersteuning voor Mirza Ghulam Ahmad’s (as) claim de vervulling te zijn van deze lang verwachte figuur. Zijn opmerkelijke belichaming van de hoogste islamitische waarden en zijn hervorming van de religie volgens zijn oorspronkelijke zuiverheid, markeren hem als de ware opvolger van zowel Guru Nanak als de Heilige Profeet Mohammed (sa).

Bovendien dient het bewijs van Guru Nanak’s verbondenheid met de islam en zijn voorspelling van Mirza Ghulam Ahmad (as) als een brug tussen de sikh- en Ahmadiyya Gemeenschap. Het toont de onderliggende eenheid en continuïteit van de goddelijke boodschap doorheen de geschiedenis en nodigt ons uit om de gemeenschappelijke spirituele wortels te erkennen die deze tradities met elkaar verbinden.